คำแนะนำสำหรับประชาชน เพื่อป้องกันโรคติดต่อจากสัตว์ปีก

ในบางครั้งไก่และสัตว์ปีกอื่น ๆ อาจแพร่โรคติดต่อมาถึงคนได้  โดยเฉพาะโรคติดเชื้อระบบทางเดินอาหาร  และโรคเชื้อระบบทางเดินหายใจ  

โรคติดเชื้อระบบทางเดินอาหาร โรคที่พบบ่อยเกิดจากเชื้อแบคทีเรียซาลโมเนลลา  ติดต่อโดยการกินอาหารเนื้อสัตว์ที่ปนเปื้อนเชื้อโรคที่ปรุงไม่สุกพอ   รวมทั้งอาหารที่ปรุงทิ้งไว้นาน  อาจปนเปื้อนเชื้อก่อนนำมารับประทาน  โรคนี้มีระยะฟักตัวของโรค (ตั้งแต่ได้รับเชื้อจนเริ่มแสดงอาการ)  ค่อนข้างสั้นภายใน  6  ถึง 72  ชั่วโมง      โดยทั่วไปผู้ป่วยมักมีอาการไม่รุนแรง  โดยจะมีไข้  ปวดศีรษะ  ปวดท้อง  ท้องเสีย  คลื่นไส้  อาเจียน  แต่เด็กเล็ก  ผู้สูงอายุ  หรือผู้ที่มีโรคประจำตัวอาจทำให้ภูมิคุ้มกันไม่ดี  ถ้าติดเชื้ออาการมักรุนแรง  เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด  การอักเสบของหัวใจ  สมอง  ปอด  และโลหิตเป็นพิษ  จนอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้

โรคเชื้อระบบทางเดินหายใจ  อาจพบโรคไข้หวัดนก  (ไข้หวัดใหญ่สัตว์ปีก)  ซึ่งโดยปกติเป็นโรคติดต่อของสัตว์  พบติดต่อมาถึงคนได้เป็นครั้งแรกในปี  2540  เมื่อเกิดโรคระบาดของสัตว์ปีกในฮ่องกง เกิดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่บางสายพันธุ์  ที่พบในนกน้ำซึ่งเป็นแหล่งรังโรคในธรรมชาติ  โรคอาจแพร่มายังสัตว์ปีกในฟาร์ม  และติดต่อมาถึงคนได้โดยการสัมผัสกับไก่ที่ป่วยหรือตาย    เชื้อที่อยู่ในน้ำมูก  น้ำลาย   และมูลของสัตว์   อาจติดมากับมือและเข้าสู่ร่างกายทางเยื่อบุของจมูก  ตา  ปาก  ทำให้เกิดโรคคล้ายไข้หวัดใหญ่  มีระยะฟักตัว 1 ถึง 3 วัน  ผู้ป่วยจะมีอาการไข้สูง  หนาวสั่น  ปวดศีรษะ  ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ  อ่อนเพลีย  เจ็บคอ  ไอ  ผู้ป่วยเด็กเล็ก  ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัวมีภูมิคุ้มกันไม่ดี  อาจมีอาการรุนแรง  ได้แก่  หายใจลำบาก  หอบ  เนื่องจากปอดอักเสบ  และระบบหายใจล้มเหลว  โรคไข้หวัดนก ต่างจากไข้หวัดใหญ่  กล่าวคือไม่ติดต่อจากผู้ป่วยไปยังคนอื่น ๆ   กลุ่มเสี่ยง  ได้แก่  ผู้ทำงานในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีก  รวมทั้งเด็กที่ชอบจับอุ้มสัตว์ปีกในพื้นที่ที่เกิดโรคระบาด  

ผู้บริโภคไก่และผลิตภัณฑ์จากไก่

1. เพื่อป้องกันโรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจและโรคติดเชื้อระบบทางเดินอาหาร  การบริโภคเนื้อสัตว์ รวมทั้งเนื้อไก่และไข่ไก่ โดยทั่วไปจึงควรรับประทานเนื้อที่ปรุงให้สุกเท่านั้น  เนื่องจากเชื้อโรคต่าง ๆ ที่อาจปนเปื้อนมา  ไม่ว่าจะเป็นไวรัส  แบคทีเรีย  หรือพยาธิ  จะถูกทำลายไปด้วยความร้อน 

2. เนื้อไก่และไข่ไก่ที่มีขายอยู่ตามท้องตลาดในขณะนี้  ถือว่ามีความปลอดภัย สามารถบริโภคได้ตามปกติ  แต่ต้องรับประทานเนื้อไก่และไข่ที่ปรุงสุกเท่านั้น  งดการประทานอาหารที่ปรุงกึ่งสุกกึ่งดิบ 

3. เลือกรับประทานไข่ที่ปรุงสุกอย่างดี  โดยเฉพาะในช่วงที่มีปัญหาโรคระบาดในไก่

ผู้ประกอบอาหาร

ผู้ประกอบอาหารทั้งที่เพื่อการจำหน่ายและแม่บ้านที่เตรียมอาหารในครัวเรือน  เป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการป้องกันโรคติดต่อจากอาหาร   กระทรวงสาธารณสุขขอเน้นการป้องกัน  ดังนี้

1. ควรเลือกซื้อเนื้อไก่และผลิตภัณฑ์จากไก่จากแหล่งที่มีการรับรองมาตรฐาน หรือร้านค้าประจำ  และเลือกซื้อไก่สดที่ไม่มีลักษณะบ่งชี้ว่าอาจตายด้วยโรคติดเชื้อ  เช่น  มีเนื้อมีสีคล้ำ  มีจุดเลือดออก เป็นต้น  สำหรับไข่ ควรเลือกฟองที่ดูสดใหม่และไม่มีมูลไก่ติดเปื้อนที่เปลือกไข่  ก่อนปรุงควรนำมาล้างให้สะอาด

2. ไม่ใช้มือที่เปื้อนมาจับต้องจมูก  ตา  และปาก  และหมั่นล้างมือบ่อย ๆ  โดยเฉพาะหลังจับต้องเนื้อสัตว์และเครื่องในสัตว์ 

3.  ควรแยกเขียงสำหรับหั่นเนื้อไก่  และมีเขียงสำหรับหั่นอาหารที่ปรุงสุกแล้ว  หรือผัก  ผลไม้   โดยเฉพาะ  ไม่ใช้เขียงเดียวกัน

การป้องกันโรคให้แก่เด็ก

1. เนื่องจากเด็กมักมีนิสัยชอบเล่นคลุกคลีกับสัตว์เลี้ยงรวมทั้งไก่และนก  และเมื่อติดเชื้อมักป่วยรุนแรง  ดังนั้นในช่วงที่มีโรคระบาดในสัตว์ปีก  มีสัตว์ตายมากผิดปกติ  พ่อ  แม่  ผู้ปกครองควรระมัดระวังดูแลเด็กให้ใกล้ชิด  และเตือนไม่ให้เด็กอุ้มไก่หรือนก  จับต้องซากสัตว์ที่ตาย และฝึกสุขนิสัยที่ดี  โดยเฉพาะการล้างมือทุกครั้งหลังจับต้องสัตว์ 

2.  หากเด็กมีอาการป่วย สงสัยเป็นโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ  ต้องรีบพาไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาโดยเร็ว  โดยทั่วไปเด็กจะค่อย ๆ มีอาการดีขึ้นภายใน  2 ถึง 7  วัน  ควรสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด  หากอาการแย่ลง  เช่น  มีอาการหอบ  ต้องรีบพาไปโรงพยาบาลทันที

คำแนะนำทั่วไปในการรักษาสุขภาพและพฤติกรรมอนามัยเพื่อป้องกันโรคติดต่อ

1.   ควรรักษาร่างกายให้แข็งแรง  เพื่อให้ร่างกายมีภูมิต้านทานโรคได้ดี  โดยการรับประทานอาหารให้ครบถ้วน  รวมทั้งผักและผลไม้ งดบุหรี่และสุรา นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ  ในช่วงอากาศเย็น  ควรสวมเสื้อผ้าให้อบอุ่นอยู่เสมอ

2.  หากมีอาการไม่สบาย  เช่น  มีไข้  ปวดศีรษะ หนาวสั่น เจ็บคอ  ไอ  เป็นต้น  ต้องรีบไป พบแพทย์ทันที  และแจ้งแพทย์ด้วยว่าทำงานในฟาร์มเลี้ยงสัตว์  หรือมีประวัติสัมผัสซากสัตว์

อ่านที่เหลือ...

ต้องการข้อมูลเพิ่มเติม โปรดติดต่อ ศูนย์ปฏิบัติการ กรมควบคุมโรค : โทร. 0-2590-3333  และเว็ปไซต์ของกระทรวงสาธารณสุข